Zasoby przyrodnicze Wrzosowej Krainy


Rezerwaty przyrody
Na obszarze LGD Wrzosowa Kraina zostało utworzonych 5 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni ponad 1530 ha, co stanowi 2,6 % powierzchni tego obszaru.

  • Stawy Przemkowskie, rezerwat ornitologiczny utworzony w 1984 roku. Powierzchnia 1046,25 ha, w tym 35 stawów o powierzchni 948 ha, 216 gatunków ptaków, w tym 147 lęgowych.
  • Torfowisko Borówki, rezerwat florystyczno-torfowiskowy utworzony w 1994 roku. Powierzchnia 37,42 ha. Zbiorowiska torfowiska przejściowego.
  • Buczyna Piotrowicka, rezerwat florystyczny utworzony w 2002 roku. Powierzchnia 171,27 ha. Stare, zbliżone do naturalnych, lasy bukowe zaliczane do żyznych buczyn sudeckich, w formie podgórskiej oraz na siedliskach uboższych – kwaśna buczyna niżowa.
  • Łęgi Źródliskowe koło Przemkowa, rezerwat florystyczny utworzony w 2002 roku. Powierzchnia 140,22 ha. Zbiorowiska zbliżone do naturalnych z cennymi lasami łęgowymi, grądami i olsami, buczynami z dużą ilością źródlisk i wysięków, naturalnych strumieni.
  • Czarne Stawy, rezerwat florystyczny utworzony w 2006 r. w celu ochrony boru bagiennego oraz roślinności torfowiskowej w okolicach Chocianowa. Powierzchnia 136,48 ha.

Obszary Natura 2000
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 traktuje Europę jako jedno wspólne dobro i z tej perspektywy tworzy warunki do ochrony naszego wspólnego dziedzictwa przyrodniczego. Członkowie Unii Europejskiej postanowili chronić poszczególne, cenne i zagrożone, charakterystyczne dla naszego kontynentu gatunki i ich naturalne siedliska. Nowe, nieco odmienne od dotychczasowych naszych doświadczeń, podejście do ochrony przyrody stanowi o wyjątkowości tej idei. Sieć Natura 2000 składa się z dwóch zasadniczych elementów:

  • Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO) wyznaczanych na podstawie kryteriów zawartych w Dyrektywie 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, zwana Dyrektywą „ptasią”,
  • Specjalnych Obszarów Ochrony (SOO) wyznaczanych na podstawie kryteriów zawartych w Dyrektywie 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, zwanej Dyrektywą „siedliskową”.

Dyrektywy zawierają załączniki, w których zostały określone gatunki zwierząt i roślin, oraz siedliska przyrodnicze, które są cenne i zagrożone w skali Europy. Każde państwo członkowskie Unii Europejskiej ma obowiązek wyznaczenia obszarów Natura 2000 dla ochrony zagrożonych siedlisk i gatunków.
Na obszarze Wrzosowej Krainy wyznaczono cztery obszary przesłane Komisji Europejskiej:

  • Obszar Specjalnej Ochrony ptaków “Stawy Przemkowskie” PLB020003, zgłoszony Komisji Europejskiej w 2004 roku. Powierzchnia 4 592,7 ha, w tym 69% województwo dolnośląskie (tyle też w granicach LGD), 31% – lubuskie. Obszar obejmuje kompleksy stawów wraz z ich otoczeniem (lasy, bagna). Występuje co najmniej 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 8-9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi.
  • Specjalny Obszar Ochrony siedlisk “Wrzosowiska Przemkowskie” PLH020015, zgłoszony Komisji Europejskiej w 2004 roku. Powierzchnia 6 606,7 ha. Obszar obejmuje rozległe wrzosowisko na dawnym poligonie przemkowskim otoczone borami sosnowymi. Ponadto występują tu dobrze wykształcone wydmy śródlądowe i piaszczyska z typową dla takich siedlisk roślinnością. Zidentyfikowano tu 5 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. W całości położony na terenie LGD.
  • Specjalny Obszar Ochrony siedlisk “ Buczyna Szprotawsko-Piotrowicka”, zgłoszony Komisji Europejskiej w 2005 roku przez organizacje pozarządowe. Powierzchnia 1 568,9 ha. Obszar obejmuje buczyny żyzne i kwaśne, otoczone borami sosnowymi i olsami. W 60% w obszarze LGD.
  • Obszar Specjalnej Ochrony siedlisk „Bory Dolnośląskie”, zgłoszony do Komisji Europejskiej w 2007 roku. Powierzchnia całkowita wynosi 172093.4 ha. Obszar stanowi jeden z największych kompleksów leśnych Polski położony w dorzeczu Nysy Łużyckiej oraz Bobru,Kwisy i Szprotawy. Występuje tu co najmniej 27 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 6 gatunków z
    Polskiej Czerwonej Księgi

Wszystkie obszary wymagają czynnej ochrony i przygotowania dla nich planów zarządzania.

Parki Krajobrazowe

Przemkowski Park Krajobrazowy. Znajduje się w północnej części Dolnego Śląska, w obrębie Równiny Szprotawskiej, Wysoczyzny Lubińskiej, Borów Dolnośląskich oraz Równiny Legnickiej (gminy Radwanice i Gaworzyce). Został utworzony w 1997 r. Zajmuje powierzchnię 22 338 ha, z otuliną 37 804 ha. Na terenie objętym ZSROW znajduje się 2154 ha (ok. 6 % powierzchni całego Parku). Obszar Przemkowskiego Parku Krajobrazowego obejmuje kompleksy przyrodniczo – krajobrazowe charakterystyczne dla Kotliny Śląskiej okręgu Borów Dolnośląskich. Największe powierzchnie zajmuje ubogi florystycznie suboceaniczny bór świeży. Drzewostan tworzy tu sosna z niewielkim udziałem brzozy brodawkowatej i dębu szypułkowego. Słabo wykształconą warstwę krzewów tworzy kruszyna i podrosty drzew. W runie dominują borówka czarna, borówka brusznica, śmiałek pogięty, wrzos, pszeniec i orlica pospolita. W obniżeniach terenu występują płaty śródlądowego boru wilgotnego wyróżniającego się domieszką brzozy omszonej w drzewostanie, masowym udziałem trzęślicy modrej w runie oraz obecnością mchu płonnika. Na terenie Parku znajduje się 5 rezerwatów przyrody, 2 użytki ekologiczne oraz zostały utworzone dwa obszary Natura 2000.

Użytki ekologiczne

  • Przemkowskie Bagno, utworzony na byłym poligonie radzieckim w 1993 roku. Zajmuje powierzchnię 1696,78 ha podmokłych łąk, turzycowisk, zarośli wierzbowych. Chroni ekosystem z ginącymi gatunkami ptactwa wodno-błotnego oraz cennymi zbiorowiskami roślinnymi.
  • Cietrzewiowe Wrzosowisko, utworzony na byłym poligonie radzieckim w 2003 roku. Zajmuje powierzchnię 457,26 ha pokrytą suchymi wrzosowiskami w Borach Dolnośląskich. Chroni siedlisko suchych wrzosowisk z licznymi gatunkami chronionej fauny i flory, będące ważną ostoją cietrzewia w biotopach leśnych Borów Dolnośląskich.
  • Torfowisko Kąty, utworzony w 1996 roku w gminie Chocianów o powierzchni 17,29 ha. Chroni środowisko torfowiskowo-leśno-łąkowe z rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin; pełni też rolę małej retencji wodnej na obszarach lasów z przewagą suchych borów sosnowych.
  • Torfowisko Zamienice, utworzony w 1996 roku w gminie Chocianów o powierzchni 16,16 ha. Chroni rzadkie w Polsce torfowiska przejściowe, cenne ze względu na swoją bioróżnorodność i występowanie niektórych rzadkich gatunków roślin.

Proponowane obszary do objęcia ochroną przyrody w formie użytków ekologicznych:

  • Raków, położony na skraju lasu i obejmuje swym zasięgiem wyrobisko żwirowe, częściowo czynne, należące do prywatnego właściciela. Powierzchnia proponowanego użytku wynosi 3 ha. Brzeg zbiornika porośnięty jest wąskim pasem roślinności nadwodnej z przewagą uczepów, rdestów, sitów. Pospolicie występuje tu jaskier jadowity. W toni wodnej wystapują rdestnice: grzebianiasta i kędzierzawa. Brzegi skarpy dawnej żwirowni porośnięte są płatami muraw z udziałem zarówno gatunków muraw ksenotermicznych, jak i piaszczyskowych. Między innymi występuje tu: jaskier piaskowy, cieciorka pstra, wilczomlecz sosnka, koniczyna polna. Kolonia jaskółki brzegówki w skarpie, kilka gatunków płazów i gadów.
  • Bagna Chocianowskie, obejmuje bagna porośnięte trzcinnikami i zaroślami wierzbowymi oraz zeutrofizowane stawy po eksploatacji żwiru położone w sąsiedztwie Chocianowca – Zagórze. Powierzchnia proponowanego użytku ekologicznego wynosi około 20 ha. Bogata fauna i flora z różnymi siedliskami i gatunkami chronionymi.
  • Rosiczka, obejmuje teren dawnego śródleśnego stawu hodowlanego, obecnie z całkowitym zanikiem wody. Położony jest w południowej części gminy Chocianów (kolonia Michałów). Powierzchnia wynosi około 6 ha.

Obszary chronionego krajobrazu

  • Lasy Chocianowskie zajmują powierzchnię 63,9 km2, z czego powierzchnia lasów to ok. 48,4 km2 i zbiornik wodny o powierzchni ok. 4,1 ha, zatopione wyrobiskiem po eksploatacji glinki kaolinowej. Chroni cenną roślinność, głownie leśną z borami, lęgami, dąbrowami. Ochronie podlega krajobraz mozaikowy z dolina rzeczną Chocianowskiej Wody.
  • Dolina Czarnej Wody obejmuje środkową część zlewni rzeki Czarna Woda. Jego powierzchnia całkowita wynosi około 103,3 km2, w tym lasów 38,8 km2. Na terenie gminy Chocianów znajduje się tylko północny fragment obszaru o łącznej powierzchni około 23,3 km2 i tyle też leży w obszarze LGD. Ochronie podlega mozaika lasów i podmokłych łąk z charakterystycznym rolniczym krajobrazem.